Wykład dr. Grażyny Bastek o tym ile płacono dawniej za dzieła sztuki, a ile płaci się obecnie; jakie dzieła były najdroższe i co decydowało o ich cenie.
W średniowieczu i w czasach nowożytnych o pierwotnej cenie dzieła decydował kontrakt lub ustna umowa pomiędzy zleceniodawcą a artystą. Kontrakty były bardzo szczegółowe i określały typ obiektu, czas jego wykonania, wielkość, użyte materiały (najczęściej jednak tylko te drogie), rozdzielały podwykonawców, określały cenę, sposób zapłaty, ale też transport dzieła, jego instalację i warunki naprawy.
Obecnie dzieła sztuki są przedmiotem wyrafinowanych promocji i spekulacji rynkowych, dzisiaj już nikt nie płaci za wielkość dzieła i ilość postaci naturalnej wielkości lub namalowanych głów. Największe honoraria otrzymują wypromowani, modni artyści, których dzieła światowi kolekcjonerzy traktują, jako stabilną lokatę kapitału.
Fenomen wysokich kwot osiąganych obecnie za dzieła sztuki jest trudny do wytłumaczenia. Jest wypadkową prężnej działalności rynku dziełami sztuki – potężnego businessu, a także snobizmu i nieposkromionej żądzy posiadania czegoś niezmiernie wyjątkowego i niepowtarzalnego, szczególnie w sytuacji, gdy ma się już wszystkie inne, możliwe dobra.
Wśród najlepiej sprzedających się dawnych malarzy znajdują się Leonardo da Vinci, Rembrandt i Tycjan. Wśród klasyków nowoczesności gwiazdami rynku są Paul Gauguin, Paul Cézanne i malarze XX wieku: Amadeo Modigliani, Pablo Picasso, Willem de Kooning, Jackson Pollock, Mark Rothko. Spośród żyjących artystów gwiazdami rynkowych spekulacji są Damian Hirst i Jeff Koons, na szczęście przebija ich David Hockney.
Mechanizm, w jaki kształtowane są ceny dzieł współczesnych artystów obnażył Banksy w filmie Wyjście przez sklep z pamiątkami, a z cen osiąganych na aukcjach zakpił podczas sprzedaży reprodukcji swego słynnego muralu Dziewczynki z balonem w Sotheby’s w Londynie, w październiku 2018 roku. Gdy obraz został wylicytowany, po osiągnięciu 1.4 miliona dolarów, reprodukcja Dziewczynki z balonem na oczach uczestników aukcji została częściowo zniszczona przez wmontowaną za ramę niszczarkę do papieru. Anonimowa nabywczyni dokonała jednak transakcji uznając, że wartość dzieła po spektakularnej, ale połowicznej jednak destrukcji, znacznie wzrośnie. Praca otrzymała nowy tytuł Love is in the Bin (Miłość jest w koszu) oraz certyfikat autentyczności Banksy’ego. Być może w przyszłości trafi ponownie na rynek, osiągając cenę wyższą niż w 2018 roku.
